Zamek Tenczyn w Rudnie. Historia, atrakcje, godziny otwarcia, cennik

Na skarpie, górującej nad wioską Rudno w Jurze krakowsko-częstochowskiej znajduje się okazałe ruiny zamku Tenczyn. Zamek od średniowiecza był siedzibą rodu możnych, Tęczyńskich. To właśnie od nazwiska rodowego swoich pierwotnych właścicieli przybrał nazwę. Interesujące jest, że nazywany był także „małym Wawelem”, a jego podłoże stanowi stożek wulkaniczny. 

Początki historii zamku sięgają XIV wieku, gdy w 1319 roku kasztelan krakowski pobudował drewniane podwaliny obecnego zamku. Imię założyciela brzmiało Nawój z Morawicy i był protoplastą rodu Tęczyńskich. Pierwsza wieża zamku została w późniejszym czasie nazwana Nawojową Wieżą od imienia pierwszego właściciela. Jednak murowaną wersję zamku zainicjował dopiero syn Nawoja, Jędrzej. W ten sposób gotycki zamek został powiększony o zamek górny, znajdujący się na najwyższej części wzgórza jurajskiego. Później zamek odziedziczył Jan Tęczyński, odpowiedzialny za dobudowę zamku dolnego. W XVI wieku zamek cieszył się swoim złotym wiekiem, stając się okazałą, renesansową rezydencją. Przylgnęło do niego miano „małego Wawelu”, gdyż konstrukcje krużganków przypominały te z zamku królewskiego w Krakowie. Na nieszczęście rodu, zamek spłonął w 1656 roku, gdy podpalili go Szwedzi. Ród Tęczyńskich zaczął podupadać z powodu śmierci swoich członków. Ród Lubomirskich próbował odbudować zamek, ale starania ostatecznie zakończył kolejny pożar w 1748 roku. W tamtym okresie warownia została opuszczona i popadła w ruinę. Sytuacja zamku przez długi czas nie ulegała zmianie. W krytycznym momencie z zamku zachowały się jedynie część murów mieszkalnych oraz baszty, a konstrukcje był zagrożony zawaleniem. Dopiero wiek XXI przyniósł odrobinę nadziei na lepsze losy zapomnianego zamku. W 2010 roku fragment ściany osunął się, co stanowiło bodziec do założenia specjalnej organizacji, mającej na celu ratowanie zamku w Rudnie. Powołano Stowarzyszenie „Ratuj Tenczyn”, które organizuje zbiórki na renowacje ruin. Dzięki stowarzyszeniu ruszyły prace remontowe i rekonstrukcyjne. 

Obecnie zabytkowy zamek jest pod opieką gminy Krzeszowice. Od dwóch lat, dokładnie od lipca 2016, zamek jest w sezonie wakacyjnym dopuszczany do użytku i otwierany na zwiedzanie dla turystów. Za organizację oferty zwiedzania odpowiedzialne jest Centrum Kultury i Sportu w Krzeszowicach. Po ruinach zamku gości poruszają się ze przewodnikiem ze Stowarzyszenia dla Szkoły w Tenczynku, a także ze Stowarzyszenia „Ratuj Tenczyn”. Operatorzy wycieczek zapoznają zwiedzających z fascynującą historię zamku i okolicznych rejonów, a także z procesem rekonstrukcyjnym zabytku. Goście mają możliwość nabycia wyjątkowych pamiątek na miejscu w sklepiku z upominkami. Dostępna jest także mała strefa gastronomiczna. Organizowane są sporadycznie dodatkowe atrakcje i specjalne wydarzenia.

Na zamek można dojechać autostradą A4. W Rudnie ustawiono znak drogowy, który informuje kierowców o zjeździe na zamek, który pozwala na dotarcie na pobliski parking. Osoby z okolic mogą wybrać się do zamku pieszo lub rowerem. Wejście jest krótkie i strome, ale nie powinno sprawiać problemów nawet amatorom. Do wyboru są trzy szlaki. Pierwszy – żółty – pieszy nazywa się szlakiem Dolinek Jurajskich, drugi szlak o nazwie Puszcza Dulowska jest przeznaczony dla rowerzystów, zaś ostatni jest Szlak Dawnego Górnictwa Węglowego. Każda z dostępnych tras jest malownicza i warta wypróbowania. 

Trasa zwiedzania obejmuje barbakan wjazdowy, korytarz obronny, przedbramię, wieżę Nawojową, dziedziniec górnego zamku oraz mury obronne. W trakcie przejścia mamy możliwość wdrapania się na wieżę Nawojową i Barbakan, skąd podziwiać można piękne widoki i okoliczną panoramę miasta czy gór. Doskonały ogląd z tych miejsc będziemy mieli także na cały zamek. Ciekawe jest, że gdy dopisuje pogoda, widoczne są z tych punktów Tatry. 
Zwiedzanie w sezonie letnim możliwe jest w trakcie weekendów – sobota i niedziela. Godziny otwarcia obowiązują od 10 do 18. Bilety do wyboru są w trzech opcjach. Bilet normalny kosztuje 7 zł, ulgowy 4 zł, rodzinny 18 zł, natomiast dzieci do lat 5 wchodzą bez uiszczania za nie opłaty.

Zamek w swojej historii w czasach świetności gościł znamienite osobistości. Był często odwiedzany przez utalentowanych twórców polskiego Odrodzenia, jak Jan Kochanowski czy Mikołaj Rej. Właśnie tutaj nasi narodowi wieszcze mogli znaleźć inspirację dla swojej wybitnej twórczości.